HELD 5: Pieter De Reu_Expertise Heemkunde 2.0

Pieter De Reu

Pieter groeit op in Waarschoot en houdt van Chiro. Aan de Universiteit Gent studeert hij geschiedenis. En in 2006 komen zijn twee passies samen: Pieter wordt gevraagd mee te werken aan een boek over 50 jaar Chiro in Waarschoot. Een leuke ervaring. Hij schrijft ook zijn thesis over Waarschoot: Arm Waarschoot, ontmanteling van een rurale samenleving. Als bestuurslid bij Heemkunde Waarschoot zet hij zich sinds 2008 vrijwillig in voor het erfgoed van de gemeente en sinds kort ook voor Historisch Lieveland. Hij gaat aan de slag bij het Rijksarchief in Beveren. Hij wil ook in de toekomst publiceren over lokale geschiedenis, graag in een breed verhaal. Want de geschiedenis van een dorp kan grote evoluties illustreren of duiden. Hij vindt ook dat heemkundig onderzoek wel wat meer aandacht verdient. En ooit wil hij de Meetjeslandse agrarische geschiedenis uitwerken. Waarschoot blijft een bron van inspiratie. De dagelijkse treinrit naar Gent leidt zijn blik naar de karakteristieke toren van voormalige textielfabriek SAW, een getuige van het Waarschootse industriële verleden.

tekst: Sylvia Matthys

from Hansbeke to Lovendegem with Love

Hansbeke_station.

Merendree_Trezeke Meyers. Potlood op papier. Oude Landegemse appelsoort. De aanleg van de spoorlijn van Brussel naar de kust via Landegem in 1838 opende voor deze gemeente een waaier van mogelijkheden voor de plaatselijke handel. uit: Het Land van Nevele, aflevering 1, 2011, André Bollaert.

Merendree_Rene De Dapper met Romeinse munt. Losse vondst. Munt:Hadrianus: 134/5-138n. Chr. Gedrapeerd borstbeeld met onbekend hoofd naar rechts. HA()COSIII.Keerzijde:Felicitas naar links, caduceus, hoorn des overvloeds. )A(. Sertertius: 17,27 g. uit: Het Land van Nevele, aflevering 2, 1996, Wim De Clercq.

Merendree_dorpszicht.

Merendree_oude Kalevallei. Populierendreef.

Lovendegem_Bierstal. Voedertoren.

HELDEN 4:Antoon Steyaert & Gerard Vanvooren_Expertise Geschiedschrijving

Antoon Steyaert (R)

Antoon startte zijn carrière in de wereld van de drukkerij. Hij schoolde zich al in de jaren 1960 om tot informaticadeskundige, en blijft vandaag gebeten door de bits en bytes. Sinds zijn jeugd is Antoon actief in het verenigingsleven. Bij het overlijden van zijn vader erft hij een doos met bidprentjes van zes familieleden van zijn overgrootvader. Nieuwsgierig ging hij op zoek naar hun verhaal. Zo leerde hij enkele heemkundigen kennen tijdens zijn archiefonderzoek. Met zijn computerkennis was hij een aanwinst voor de werkgroep die het boek ‘De geschiedenis van Sleidinge’ realiseerde. Hij werd de bezieler van een soortgelijke werkgroep in Lovendegem. Vorig jaar werd het boek ‘De geschiedenis van Lovendegem’ voorgesteld. Een realisatie om trots op te zijn. Vandaag is Antoon meer dan ooit een spilfiguur in het erfgoedbeleid van de gemeente Lovendegem. Hij ordende het archief en zet zich in voor de digitalisering van de meest gebruikte registers. Dankzij hem kun je oude foto’s van Lovendegem bewonderen op de Erfgoedbank Meetjesland. Digitaliseren blijft een passie. De werkgroep geschiedenis van Vinderhoute kan op hem rekenen, en hij werkt mee met Historisch Lieveland. Daarnaast is hij ook nog lid van het Zanggenootschap Meetjesland. Het erfgoed van Lovendegem draagt hij een warm hart toe, en in het bijzonder de plek waar hij opgroeide: een plek met hoeves en weilanden, zover je kon kijken.

Gerard Vanvooren (L)

Gerard is de trekker van de werkgroep “Geschiedenis van Vinderhoute”, waar ook Antoon Steyaert deel van uitmaakt, en ook actief binnen de erfgoedcluster LOWAZO (Lovendegem, Waarschoot en Zomergem), sinds kort met de naam “Historisch Lieveland” bezegeld. Hij zet zich met hart en ziel in voor het behoud van het waardevol cultureel erfgoed van Lovendegem en specifiek haar deelgemeente Vinderhoute. Gerard heeft ook al enkele publicaties over Vinderhoute op zijn naam staan: “J. B Moernaut, pastoor van Vinderhoute. Zijn leven, gevangenschap en overlijden”, Vinderhoute, mei 2005. “Sint-Bavo Vinderhoute. Kerk en parochie.” Vinderhoute, 2005 en “Om hen niet te vergeten. Het gerenoveerde kerkhof van Vinderhoute”, Lovendegem, 2007. Hij heeft bovendien de St.-Bavowandelroute mee ontworpen.

tekst Sylvia Matthys

from Hansbeke to Zomergem with Love

Hansbeke_Dorp, Kerk, Op 19 oktober 1918 dynamiteerden de Duitsers de nog middeleeuwse toren. De toren werd in 1920-1922 opgetrokken volgens de plannen van V.Vaerwyck.

Hansbeke_Dorp, Kerk, potlood op papier. Het onderschrift: 'Goede Vaart en Wijk niet' verwijst naar de ex libris van de architect Vaerwyck.

Merendree_Gerolfsweg, Beeld H. Gerulfus. De heilige Gerulfus (Merendree 740 - ong. 750) wordt beschouwd als een van de oudste martelaren van Vlaanderen. Hij was de zoon van twee edelen uit Merendree, Lentgoldus en Ratguera. Volgens de overlevering trok hij naar de Sint-Pietersabdij te Gent om daar het vormsel te ontvangen van Eliseus, bisschop van Noyon-Doornik. Op de terugweg werd hij in het bos ter hoogte van de huidige Varendries in Drongen gedood door zijn vormselpeter, een verre verwant. Toen zijn bebloede paard naar huis terugkeerde ging zijn familie naar hem op zoek en vond hem dodelijk gekwetst onder een boom. Hij vergaf zijn moordenaar en wenste dat hij in een Drongens gesticht zou worden begraven. Zijn feestdag is op 21 september (25 september in Gent). Zijn grafkelder is nog te vinden in de Sint-Radegundiskerk te Merendree. Zijn stoffelijke resten zijn begraven in de Sint-Gerolfkerk te Drongen. De heilige wordt aangeroepen tegen de koorts.

Merendree_Durmen, Zicht van op Durmenbrug. De ooit zo levendige wijk Durmen met zijn vele cafés verdween met de verbreding van de vaart in 1981.

Zomergem_Durmstraat, Schuur

Zomergem_Dorp, Gemeentehuis. Gered plan van 1922 uit papierslag te Gent. Als je nog eens langs hier paseert moet je eens op de torentjes op het dak letten, die naar voorbeeld van Hansbeke-kerk zijn ontworpen. Architect Vaerwyck uit Gent is nl. voor deze 2 bouwwerken de architect, tevens als het belfort in Gent, dankzij een architectenwedstrijd die hij als jonge gast had gewonnen.

HELD3: Gaby De Zutter_Expertise Mondelinge Geschiedenis

Gaby De Zutter

Zomergem kan al lang rekenen op de inzet van Gaby. Al vele jaren is hij feestleider van het feestcomité. De gemeente organiseert samen met dat feestcomité jaarlijks de bekende Vette Veemarkt. En al 12 jaar is Gaby de onbetwiste spilfiguur in dit gebeuren. In 2012 hebben we de 145ste editie van de Vette Veemarkt. “Een echte traditie die moet blijven”, zegt Gaby. Maar het wordt er niet makkelijker op: de vele strenge richtlijnen voor het samenbrengen van vee zorgen ervoor dat ieder jaar moeilijker wordt om boeren te vinden die met hun mooiste vee naar de markt willen of kunnen komen. “Hopelijk halen we 150ste editie. Al jaren is er een ruim randprogramma, met melkvee, schapen, paarden en een wedstrijd voor huisdieren. Maar zonder vet vee (slachtvee) is er geen echte Vette Veemarkt”. De hedendaagse regelgeving in verband met landbouw en veeteelt zijn moeilijk te verzoenen met het erfgoed dat de Vette Veemarkt ontegensprekelijk is. Gaby was al jaren betrokken bij de organisatie van de veemarkt, maar door het project van 2009-2011 waarbij de historiek van de veemarkt gebundeld werd in een boek en een DVD besefte hij de erfgoedwaarde van deze traditie. Hij was degene die toen heel wat Zomergemse boeren van diverse generaties ging interviewen en op zoek ging naar hun verhalen. “Ik leerde zo heel wat mensen beter kennen. Van hun verhalen over de Veemarkt van vroeger leerde ik bij. Veel details die ik niet wist. Ik kreeg een andere visie op het gebeuren: de Vette Veemarkt is niet alleen een volkskermis, het is een evenement met erfgoedwaarde, een traditie, en ik zet mij met nog veel meer vuur dan vroeger in voor het behoud ervan.” Gaby droomt van een perfecte veemarkt, met evenveel vet vee als vroeger (“of toch dubbel zoveel als nu”). Hij beseft dat hiervoor een mentaliteitswijziging nodig is, een soepelere samenwerking tussen erfgoed en landbouw, tussen traditie en regelgeving. Alleen zo heeft de Vette Veemarkt toekomst. Geniet van de volgende Vette Veemarkt op zondag(voormiddag) 25 maart 2012 in het centrum van Zomergem.

tekst Sylvia Matthys

from Hansbeke to Boekhoute with Love

Hansbeke_Dorp 90-91, Twee aaneengebouwde boerenarbeidershuisjes, gebouwd eind achttiende eeuw, recent gerestaureerd.

Vinderhoute, Driekoningen. 'Als Driekoningen is in het land, komt de vorst in 't vaderland.'

Oosteeklo_Dorp, Oorlogsmonument

Boekhoute_Kleine geul, Kreek, gespoeld in de zeventiende eeuw

Boekhoute_Scheurebroeksstraat, Dijk

Boekhoute_Scheurebroekstraat, Zicht vanop dijk

Boekhoute_Gezusterstraat, Grenspaal uit 1842

Boekhoute_Isabellakanaal, Man met baars. Het Isabellakanaal is een kort afwateringskanaal dat de Braakman verbindt met het Leopoldkanaal ten noorden van Boekhoute. Het werd in 1920 gegraven ten gevolge van een nieuw akkoord tussen België en Nederland. Het moest ertoe bijdragen de afwatering van de Belgische polders in het Braakmangebied te verbeteren.

Boekhoute_Haven, Foto uit 1911. De Braakman, de verbinding tussen de vissershaven en de zee verzandde compleet in 1952.

Hansbeke_Huis D'Haenens, M° Adrien bij Liesken. Tekening van Adrien de Gerlache en zijn boot 'Belgica'. Potlood op oud bruin inpakpapier met opschrift: 'M° D'Haenens Hansbeke', gevonden in de kast bij mijn grootmoeder, zus van Alice D'Hondt, de voormalige cafébazin van Huis D'Haenens, aldaar genoemd Liesken. Baron Adrien Victor Joseph de Gerlache de Gomery (Hasselt, 2 augustus 1866 – Brussel, 4 december 1934) was een Belgische ontdekkingsreiziger en officier in de Belgische Koninklijke Marine. Hij leidde de Belgische Antarctische Expeditie van 1897-1899. Zijn gezelschap was het eerste dat overwinterde in het Zuidpoolgebied. Op 28 februari 1898 raakte het schip gevangen in het ijs. Hoewel de negentienkoppige bemanning het uit alle macht weer vrij probeerde te krijgen bleef het vastzitten. Tenslotte realiseerden de bemanningsleden zich dat ze de winter op Antarctica zouden moeten doorbrengen. Enkele maanden later, op 17 mei, trad de totale duisternis in, wat zo bleef tot 23 juli. Hierna volgden nog zeven maanden waarin de bemanning vruchteloos probeerde het schip te bevrijden. Verschillende zeelieden werden gek, onder wie een Belgische zeeman die het schip verliet en naar eigen zeggen 'terugkeerde naar België'.

HELD 2: Michel Coene_Expertise Beeldmateriaal

Michel Coene

Korte voorstelling van de geïnterviewde:

Michel Coene is voorzitter van vzw Vliet uit Assenede, dat is een organisatie die met zowel historisch als hedendaags beeldmateriaal aan de slag gaat. De vzw heeft bovendien ook zelf heel waardevolle collecties beeldmateriaal in haar bezit, zowel bewegend als stil beeldmateriaal. De vzw opereert in Groot-Assenede, maar ook buiten Assenede en het Meetjesland. Bijvoorbeeld van cineast Michel Proot digitaliseerde de vzw reeds heel wat speelfilms, waarvan sommige in de Meetjeslandse polders gedraaid werden rond de jaren 1950. Het filmarchief gaat terug tot 1935 en bevat zowel super 8 - normaal 8 - 9,5mm en 16mm-formaat. Daarnaast is ook hun deelcollectie glasnegatieven van wijlen Fotograaf Adolf Masure zeer waardevol, die stukken dateren van 1880 tot rond 1920 en bevat een 350-tal negatieven op glas die reeds grotendeels gedigitaliseerd en geoptimaliseerd zijn.

Michel, vanwaar uw betrokkenheid als erfgoedvrijwilliger?

Het filmen is bij Michel begonnen via familie-evenementen maar na verloop van tijd breidde deze interesse zich uit onder meer door in contact te komen met andere erfgoedgeïnteresseerde personen die hun collecties beeldmateriaal aan Michel toevertrouwden voor degelijke conservatie en digitalisering. Vooraleer mensen dit echter doen, is heel wat vertrouwen nodig en ook dit vergt heel wat inzet. Met het filmisch gedeelte van de collectie is Michel al 37 jaar bezig. Ook het artistiek aspect aan film kan Michel bekoren en samen met vzw Strandpaal realiseert vzw Vliet hedendaagsere artistieke producten die getoond worden op bijvoorbeeld Jazzenede binnen het artistieke kader AHA. In 2012 vindt al de 6de editie plaats in en rond het dorp van Assenede.

Wat zijn precies uw taken als erfgoedvrijwilliger?

Michel gaat dikwijls specifiek op zoek naar collecties, maar het uitwerken van projecten met die collecties gebeurt gezamenlijk met de andere leden van het bestuur. (Project)administratie behoort ook tot die taken. Het financiële en logistieke luik van de werking wordt in goede banen geleid door de schatbewaarder van de organisatie, Gaby D’hondt, voor technische ondersteuning kan Michel rekenen op zijn zoon. Daarnaast zijn er nog heel wat mensen waarop beroep kan gedaan worden, bijvoorbeeld Krispijn Hauttekeete, die een veelbelovend project rond WOI uitwerkt.

Eigen dromen of wensen voor een verder erfgoedengagement in de toekomst:

Michel droomt erop los. Als de vzw 5% kan realiseren van alle dromen die Michel en de andere leden hebben is dat al veel, maar je kan niet alles willen natuurlijk. Fotograaf Adolf Masure in de kijker zetten is één van de grootste dromen, gecombineerd met een sociologische schets van die tijd, niet alleen in Assenede, maar ook met een regionaal verlengstuk. Ook een project rond mythen en sagen uit Assenede staat nog op de agenda en krijgt hopelijk de kans om uitgewerkt te worden. Daarnaast zijn ook de verhalen binnen het kader van het project rond de Eerste Wereldoorlog bijzonder waardevol en de moeite waard om mee aan de slag te gaan. Ook het optekenen van getuigenissen uit de Tweede Wereldoorlog staat ingeschreven in de planning. Het project rond 75 jaar carnaval in Assenede is het eerstvolgende wapenfeit. Na inzage van de Asseneedse archieven kan hieraan verdergewerkt worden. Het grafisch uitwerken van een videohoes en het toevoegen van tekstmateriaal zijn de volgende stappen die zullen ondernomen worden in dit project dat in 2012 haar apotheose zal kennen. Maar net als bij de meeste andere erfgoedverenigingen stelt ook Michel zich vragen omtrent de toekomst van al dit waardevol materiaal. Het zal belangrijk zijn dat al het historisch materiaal op één locatie zal worden ondergebracht en naar behoren zal worden bewaard. Want ondanks de digitaliseringsinspanningen moeten ook de originele bestanden nog steeds bewaard blijven en hiervoor is expertise en aangepaste opslagruimte nodig. En bij voorkeur gecentraliseerd en niet opnieuw versnipperd, in openbaar bezit ten behoeve van de gemeenschap en niet in particuliere handen. Dit tracé zal deels afhankelijk zijn van hoe men hier politiek mee zal omgaan, laten we hopen op een goede afloop.

interview door Jolien Veroeye